Admin
Gizlibahce Co-Adminastratör
Mesaj Sayısı : 176
Doğum tarihi : 04/04/74
Kayıt tarihi : 05/12/09
Yaş : 50
Nerden : İSTANBUL
 |  Konu: GAGOGUZ ÖZERK CUMHURIYETI  Perş. Ara. 17, 2009 4:03 am | |
|  GAGOGUZ ÖZERK CUMHURIYETIGagoğuzlar Türkçe konuşan ve Hristiyan dininin Ortodoks Mezhebinden olan bir halktır. Gagoğuzların kökeni bazı araştırmacı ve kaynaklara göre Orta Asya'dan çıkan Balkanlara inen Oğuz Boylanndan olduklarıdır. Gagoğuz sözcüğünün Kara-Oğuz anlamında kullanıldığı da savunulmaktadır. Gagoğuzların daha IV yy. itibaren Cengiz Hanın ordularıyla Tuna boylarına indikleri yazılmaktadır.Gagoğuzlar ilk kez 1065'ten sonrada kitleler halinde Balkanlara gelmişler Moğolların 1224'te Rusları yenmesinden sonrada Tuna'yı ikinci kez geçerek Silistre ve Vama bölgelerine yerleşmişlerdir. Gagoğuzların bir kısmının Balkanlar yoluyla Adalara, Anadolu'ya geçtikleri de bilinen tarihi bir gerçektir.XVIII ve XIX yy dan beride Moldavya ve Ukrayna'nın Dobruca bölgesinde yaşayan Gagoğuzların, Kazakistan ve Kuzey Doğu Bulgaristan'da da bulundukları tarihi kaynaklarca doğrulanmaktadır.Osmanlı împaratorluğu yönetimi altında yaşayan Gagoğuzlar 18. ve 19. Yüzyıllarda Balkanlardaki bağımsızlık hareketleri sırasında Bulgarların baskılarına dayanamamış Tuna Irmağı üzerinden Rusya'ya göç etmişler (1750-1856) Tuna Bölgelerine (1769-1791) ve Beserabya'ya (1801-1812) yerleşmişlerdir.Ruslar Gagoğuzlara toprak vererek Tuna sınırı boyunda yerleşmelerini sağlamışlar ve Rusça öğrenmelerini kolaylaştıracak bir ortam yaratmışlardır. 1906 yılındaki 15 günlük bağımsızlık dönemi dışında sırasıyla Rus, Romen ve Sovyet yönetimi altında yaşamışlardır. Gagoğuz milliyetçiliği 1980'lerin sonlarına kadar daha çok aydın hareketi olarak kalmış, ancak Moldova Cumhuriyeti'nin resmi dilinin Romence olarak kabul edilmesi ve ülkedeki diğer etnik grupların hareketlenmeleri üzerine bağımsızlık hareketi ateşlenmiş ve 1987 yılında "Gagoğuz Halkı" adlı halk hareketi başlamıştır. 1989 Mayıs ayında ilk kongresini yapan "Gagoğuz Halkı" isimli hareket güney Moldova'da başkent Koınrat olmak üzere kurulacak özerk Gagoğuz Cumhuriyeti kendi kültürel ve ekonomik işlerini büyük ölçüde kontrol etmekle birlikte, yine Moldova'ya bağlı özerk bir yönetim talebiyle ilk önemli çıkışını yapmıştır. Gagoğuzlar, 21 Ağustos 1990'da Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni, güneyde Gagoğuzlann en yoğun yaşadığı Komrat yöresinde ilan etmişlerdir. Bu karar Moldova Yüksek Sovyeti tarafından iptal edilmiştir. 25 Ekim 1990'da Gagoğuzlar, Gagoğuz Cumhuriyeti'ni oluşturmaya yönelik seçimler yapmışlar, ancak Moldova milliyetçileri bu girişimi yöreye 5Ü.OOO silahlı gönüllü göndererek engellemeye çalışmış ve Rus askerlerinin müdahalesiyle şiddet önlenmiş-tir. Seçimler devam etmiş ve 31 Ekim'de Komrat'ta yeni bir Gagoğuz Yüksek Sovyeti kurulmuş, Stepan Topal Başkan seçilmiştir. Moldova'nın Sovyetler Birliği'nden bağımsızlığını ilan etmesinden sonra (27 Ağustos 1991) Gagoğuzlar da kendi cumhuriyetlerini ilan etmiştir. Moldova Meclisi 23 Aralık 1994 tarihinde "Gagoğuz Yeri" özel hukuki statüsünii Yasa olarak çıkarmıştır. Yasa'ya göre Gagoğuzlara Moldova Anayasa"sına ters düşmemek şartıyla çeşitli sahalarda yasa çıkarma hakkı verilmiştir. Gagoğuz Yeri'nin Yüksek Mercii Başkan'dır ve Gagoğuz Yeri'nin tüm makamları Başkan'a bağlıdır. Gagoğuz Yeri'nin resmi dili Gagoğuz Türkçesi, Moldovaca ve Rusça'dır. Gagoğuzlara bu kanunla selfdeternıinasyon hakkı tanınmıştır. Gagoğuzlara Özel siatü taşıyan bu yasaya göre Halk Topluşu (Millet Kongresi) kültür, bilim, eğitim, ekonomi, bütçe, finans, iskan, belediye hizmetleri, sağlık, spor, çevre alanlarında Moldova Anayasa'sına ters düşmemek kaydıyla kanun yapmaya yetkili kılınmıştır.5 Mart 1995 tarihinde Özerk Gagoğuz Yeri Cumhuriyeti'nin sınırlarını belirlemek üzere yapılaıı referandumdan 30 yerleşim biriminin Gagoğuz Yeri'ne bağlannıa sonucu çıkmıştır.
Bugün Özerk Gagoğuzya'da TürkiyeTürkçesine yakın bir dil kullanan halk bulunmaktadır. Bunlaryazı dilinde Kiril harflerini kullanmaktadırlar. Yazılı edebiyatları gelişmemiş olmakla birlikte, sözlü edebiyatları gelişmemiştir. Sözlü edebiyatlarında mani, Türkü, destan halk masalları boldur.
Gagoğuzlar her türlü baskıya karşın dillerini ve kültürlerini korumuşlardır.
Ekonomileri tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Eğitim, sağlık ve diğer kamu işletmeleri Özerk Gagoğuz bölgesinin tekelindedir.
Gagoğuzlar T.C. ile yakın ilişkiler içinde olup, eğitim ve ekonomik konularda T.C.'den yakın ilgi görmektedirler. | |
|
